ESG, sustainability, CSRD… Słyszysz te terminy, orientujesz się mniej więcej, że chodzi o 3 grupy czynników: środowiskowe – społeczne – i z zakresu ładu korporacyjnego. Ale nie wiesz, co dokładnie czeka Twojego pracodawcę. Jak to będzie wyglądać w praktyce? Jak przygotować się do raportowania zrównoważonego rozwoju? Jak stworzyć strategię ESG? I w czym jako pracownik będziesz uczestniczyć? Wyjaśniam.
Po pierwsze, ESG to nie samo raportowanie
ESG to sposób zarządzania i pewien framework – grupa czynników, według których oceniane są przedsiębiorstwa. Wykracza daleko poza sprawozdawczość, czyt. transparentne przedstawianie opinii publicznej wpływu danej organizacji. Ma prowadzić do realnych działań i ograniczenia negatywnego impaktu firm – zarówno w wymiarze środowiskowym, jak i społecznym.
Przy okazji raportowania szczególnie dużo mówi się o ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, do czego pierwszym krokiem jest zmierzenie śladu węglowego, czyli poznanie kluczowego wpływu własnej organizacji (odtąd zresztą ślad węglowy powinien być mierzony stale). Komisja Europejska nakłada bowiem na firmy bardzo konkretne obowiązki, których celem jest ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C (zgodnie z porozumieniami paryskimi). Redukcja emisji jest niezbędna, byśmy mogli utrzymań wzrost globalnej temeratury Ziemi na jak najniższym poziomie. Obowiązki firm dotyczące ograniczenia netatywnego wpływu na środowisko i ludzi wynikają z dyrektywy CSRD – Corporate Sustainability Reporting Directive (o której więcej tutaj), a wkrótce również z CSDD – Corporate Sustainability Due Diligence Directive.
CSRD i raportowanie ma na celu zrównoważony rozwój biznesu, uwzględniający wpływ danej organizacji na otoczenie, jak i ryzyka zewnętrzne, z którymi powinna się liczyć. W szerszej perspektywie służy to stworzeniu sprawiedliwego społeczeństwa, żyjącego w nowoczesnej gospodarce, w której wzrost oddzielony jest od wykorzystania zasobów naturalnych (Europejski Zielony Ład).
Po drugie, najpierw trzeba mieć co zaraportować
Stwierdzenie wydaje się oczywiste, ale czuję się zobowiązana wyraźnie to zaznaczyć. Niezbędne jest opracowanie strategii i podjęcie realnych działań. Nie ma co liczyć, że stworzymy raport z niczego: użyjemy jakichkolwiek danych, którymi firma już dysponuje i tylko zbierzemy je w ładnym wydawnictwie. Potrzebne są konkrety – działania firmy w obszarach naprawdę dla niej istotnych; i to działania, które mają realny, mierzalny wpływ, czyli przynoszą efekty.
Dopowiem jeszcze, że nie ma czegoś takiego jak strategia ESG. Nie powinien to być osobny dokument, tym bardziej jeśli schowany będzie w głębokiej szufladzie. Zaleca się, by firma miała jedną strategię biznesową, która będzie oparta na czynnikach i wskaźnikach ESG. Określają one, co dla danej organizacji jest ważne i pomagają podejmować decyzje zarządcze oraz realizować cele zrównoważonego rozwoju (SDGs).
Najbardziej logiczna kolejność w kontekście przygotowań do raportowania zrównoważonego rozwoju (CSRD) przedstawia się następująco:
- sprawdzenie obecnego stanu rzeczy (gdzie jesteśmy, co jest od nas wymagane, czego nam brakuje),
- strategia i plan (gdzie chcemy być, kiedy i jak tam dojdziemy),
- raportowanie (mierzenie i komunikowanie wykonania planu).
Po trzecie, warto plan działań podzielić na mniejsze kroki
Jak przygotowanie do raportowania CSRD może wyglądać w praktyce, w rozbiciu na konkretne działania? Wasze zarządy, a was razem z nimi, czekają następujące kroki. Przedstawiam je w telegraficznym skrócie, z zastrzeżeniem, że każda firma doradcza oferuje zapewne swoją własną metodologię. Poniższy plan pozwala jednak zorientować się z rozmiarze prac i ich kolejności.
- POZNANIE KONTEKSTU
- Zainteresowanie tematem ESG (wyzwania stojące przed globalnym biznesem i waszą branżą, szanse, zagrożenia, ramy prawne i jak najszerszy kontekst).
- Poznanie biznesowych korzyści i strat, jeśli zignorujecie temat (korzyści to m.in. efektywność, niższy koszt kapitału, bezpieczniejsze aktywa, przyciąganie inwestorów, klientów i pracowników; innymi słowy: kto nie będzie miał niskoemisyjnego łańcucha dostaw, czystej energii, czy opakowań z granulatu – nie dostanie pożyczki, nie zachęci inwestorów i nie przyciągnie klientów).
- AUTOANALIZA – OKREŚLENIE LUK
- Zrozumienie, jakie regulacje obowiązują was i waszą branżę (od kiedy, w jakim zakresie, co dokładnie należy wykazać, w jakich obszarach i jakie mają być efekty; warto uwzględnić również wymagania inwestorów i kontrahentów, zwłaszcza jeśli firma nie podlega bezpośrednio raportowaniu, ale jej partnerzy będą wymagać pewnych danych niezbędnych do dalszej współpracy; warto uwzględnić specyfikę branży).
- Określenie, jaki jest obecny poziom zaawansowania firmy wobec ESG, jakie wymogi już spełniacie, jakich nie, gdzie są luki i jak te luki wypełnić, z uwzględnieniem całego łańcucha wartości (m.in. policzenie śladu środowiskowego firmy i produktów, poczynając od węglowego, a także przegląd polityk i regulaminów; określenie, czy działalność firmy jest zgodna z minimalnymi gwarancjami wynikającymi z Taksonomii; jest to proces ciągły, gdyż wymogi się zmieniają).
- OPRACOWANIE STRATEGII I PLANU
- Odpowiedź na kluczowe pytania: jaka jest nasza motywacja, ambicja i apetyt na zmianę oraz jakie są kluczowe dla naszej firmy obszary działań (robimy minimum, chcemy spełnić niezbędne wymogi, czy może chcemy na tym zarabiać i budować przewagi; gdzie mamy największy wpływ, jakie ryzyka finansowe dla naszej działalności musimy uwzględnić; biorąc pod uwagę indywidualne uwarunkowania firmy, kontekt biznesowy i oczekiwania ineresariuszy).
- Określenie krótko-, średnio- i długoterminowych celów w zgodzie z wymogami zewnętrznymi i wizją firmy (kiedy chcemy osiągnąć neutralność klimatyczną, tak by wzrost średniej globalnej temperatury nie przekroczył 1,5 °C, jak zredukujemy emisje gazów cieplarnianych, jaki jeszcze inny negatywny wpływ chcemy ograniczyć, jak zadbamy o dobrostan ludzi – pracowników i klientów itd.).
- Określenie sposobów realizacji tych celów, zdefiniowanie flagowych projektów (np. rozwiązania gospodarki obiegu zamkniętego, zmniejszenie udziału paliw kopalnych na rzecz OZE, wymiana starego parku maszynowego, unowocześnienie procesów).
- OKREŚLENIE RAM OPERACYJNYCH
- Wdrożenie metodologii wskaźników, np. ESRS (sprawdzenie zgodności ze standardami raportowania, ustalenie zakresu niezbędnych danych, sposobu ich zbierania i analizy – niezbędne jest przygotowanie ludzi, m.in. HR-u i administracji; potzebna możebyć automatyzacja).
- Budowa zespołu i przypisanie odpowiedzialności (ważne, by rozstrzygnąć, z jakim zespołem to zrobicie, czy własnymi siłami, czy z firmą consultingową, czy przez zakup usług, np. w zakresie liczenia śladu węglowego; jeśli z własnym zespołem, niezbędne jest wskazanie osób odpowiedzialnych lub wyodrębnienie osobnej jednostki, ustalenie procedur, procesów i technologii).
- WDRAŻANIE i WZMACNIANIE (proces ciągły)
- Konsekwentne działanie (oparcie na wartościach, autentyczność, rzeczywisty wpływ i zmiany, spójność oraz angażowanie pracowników, procedury i polityki wewnętrzne).
- Stały monitoring (aktualnych emisji, ale też aktualności celów, ich zgodności z nowymi rekomendacjami; wskaźników KPI; uwzględnianie nowych technologii i standardów).
- Stała edukacja (w tym przekazywanie „w dół”, do pracowników, ale też dostawców, którzy mają mniejszy dostęp do wiedzy i mniejsze możliwości finansowe).
- Transparentna komunikacja, w tym raportowanie, które CSRD wprowadza stopniowo dla polskich firm (należy wybrać formę raportu: sprawozdanie z działalności zarządu, osobny raport zrównoważonego rozwlu lub raport zinegrowany; pamiętając o przyjaznej, zwięzłej formie, obiektywnych danych – i pozytywnych, i negatywnych; oraz potrzebach interesariuszy – inwetorów, a także klientów).
Podsumowując kwestie raportowania zrównoważonego rozwoju, przygotowania do tego procesu i kolejności działań: firmy powinny najpierw zmierzyć swój wpływ (w tym ślad węglowy), potem zdecydować, co z tym wpływem robią, następnie opracować strategię i plan operacyjny i według niej działać. Dopiero na końcu tego procesu jest raportowanie. Nie odwrotnie.
Zależało mi, by przedstawić moim koleżankom i kolegom PR-owcom kolejne kroki na drodze do raportowania. W skrótowej, schematycznej formie. Rozpoczynając raportowanie niefinansowe, warto skorzystać ze wsparcia ekspertów, np. firm consultingowych. Pomocne mogą być również wytyczne jakie przygotowała dla spółek Giełda Papierów Wartościowych.
fot: Tom Parkes, unsplash.